Het belang van lichtontwerp in de vroege fase van nieuwbouw

Bij de ontwikkeling van een nieuwbouwwoning gaat de meeste aandacht in eerste instantie vaak uit naar de plattegrond, de materialisering en de technische installaties. Begrijpelijk, want dit zijn tastbare keuzes die het fundament vormen van het toekomstige huis. Toch is er één essentieel aspect dat structureel te laat in het ontwerpproces wordt meegenomen: het lichtplan. En dat is een gemiste kans. Want goed lichtontwerp is meer dan een functionele toevoeging, het bepaalt in hoge mate hoe een ruimte wordt beleefd.

opbouwspot

In geval van beperkte ruimte in een plafond kan er gekozen worden voor opbouwverlichting. Deze kunnen richtbaar worden uitgevoerd en zijn altijd voorzien van een afdekkap waar de aansluitpunten van de elektra in zitten verwerkt.

Slaapkamer met een bed met witte lakens, een abstract schilderij aan de muur, en gordijnen bij een raam.

richtbare opbouwspots lichten een kunstwerk op de wand en het gordijn aan. Het geïntegreerde leeslampje in het hoofdeind van het bed is functioneel en heeft esthetisch toegevoegde waarde.

Vanuit onze passie voor architectuur en interieur delen we graag onze kennis. Of je nou een potentiële opdrachtgever bent, student of gewoon van het vak houdt lees dan gerust onze blogs en doe er je voordeel mee!

Dat geldt des te meer voor woningen die deel uitmaken van een groter stedenbouwkundig plan. In dit soort projecten is het lichtplan vaak een sluitpost, ingevuld door de e-installateur op basis van algemene normeringen voor luxwaarden. Het resultaat: drie of vier plafondlichtpunten in de open keuken en woonkamer, meestal op volkomen willekeurige plekken. Er wordt zelden gekeken naar de daadwerkelijke inrichting, laat staan naar de ruimtelijke beleving of de gewenste sfeer.

Als bedrijf worden we dan ook vaak pas in een latere fase betrokken, wanneer de bewoners al ervaren dat "er iets niet klopt". Binnen de grenzen van het bestaande installatieschema proberen we dan alsnog een verlichtingsontwerp te realiseren dat aansluit op het interieur én op de wensen van de gebruiker. Maar veel potentieel blijft dan onbenut. Simpelweg omdat het lichtplan vanaf het begin niet als integraal onderdeel van het ontwerp is meegenomen.


Licht vormt de ruimte
Licht heeft een directe invloed op hoe we een ruimte waarnemen. Het bepaalt onze oriëntatie, stemming en het gevoel van geborgenheid of openheid. Een goed lichtplan versterkt de architectonische structuur, legt accenten op zichtlijnen en brengt balans tussen functie en sfeer. In de vroege ontwerp- of bouwfase van een nieuwbouwwoning liggen hier enorme kansen. De ruimte is nog flexibel, en dus kan er bewust worden gekeken naar de inval van daglicht, het gebruik van de ruimte op verschillende momenten van de dag, en de manier waarop kunstlicht deze beleving kan verrijken.


Meer dan alleen functioneel
Een goed lichtplan kijkt niet alleen naar functionaliteit, maar brengt meerdere verlichtingslagen samen: oriënterend, functioneel, decoratief en sfeerverhogend. Oriënterend licht zorgt voor een veilige en intuïtieve routing door het huis, ook in het donker. Functioneel licht richt zich op taakverlichting: denk aan werkbladen of kledingkasten. Decoratief licht mag een statement maken, zoals een bijzondere hanglamp boven de eettafel. En sfeerverlichting, vaak indirect en dimbaar, voegt zachtheid en diepte toe aan een interieur.

Door deze lagen vroegtijdig mee te nemen, kunnen aansluitpunten slim worden gepositioneerd en sluit het lichtplan naadloos aan op de rest van het ontwerp. Dat voorkomt improvisaties achteraf, zoals zichtbare kabelgoten, ongewenste spots of afbreuk aan het plafondontwerp.

Domotica: licht als onderdeel van een totaalbeleving
Steeds vaker worden nieuwbouwwoningen voorzien van domoticasystemen waarin verlichting, temperatuur, ventilatie, gordijnen en audio met elkaar worden verbonden. De woning wordt hiermee benaderd als een dynamische leefomgeving, afgestemd op het ritme van de bewoners. Binnen dit soort systemen werken we niet meer met traditionele aan/uit-schakelaars, maar met scènes. Denk aan: ‘ochtendroutine’, ‘diner’, of ‘filmavond’, elk met een eigen sfeer en lichtbeeld.

Voor een succesvolle integratie is het cruciaal om vroeg in het proces na te denken over zones, dimfuncties, schakelpunten en sensoren. Een goed lichtplan vormt hiervoor de basis.

Toch betekent dit niet dat alle kansen vervallen zodra een woning is opgeleverd. Integendeel: ook in bestaande nieuwbouwwoningen zijn er tal van mogelijkheden om sfeergerichte verlichting en slimme systemen te implementeren. Draadloze technieken, slimme schakelaars en armaturen met voorgeprogrammeerde scènes bieden volop ruimte om alsnog een doordacht lichtconcept te realiseren, mits er een heldere visie achter zit.


Tot slot
Lichtontwerp verdient een vaste, centrale plek in het ontwerptraject van een nieuwbouwwoning. Wie wacht tot de afbouwfase, loopt risico’s: standaardoplossingen, onlogische aansluitpunten en gemiste kansen voor ruimtelijke beleving. Wie daarentegen vanaf het begin investeert in een lichtplan dat meegroeit met het ontwerp, legt de basis voor een woning waarin functie, sfeer en comfort harmonieus samenkomen.

Een bouwplaats in een onafgewerkte ruimte met een man die een veiligheidshelm draagt en naar het plafond kijkt. Loodgieters- en elektrische kabels hangen uit het plafond. De vloer is stoffig en er ligt bouwmateriaal verspreid.

Samen maken we van ideeën iets bijzonders. Wil je kennismaken of even sparren? Bel ons, mail maak@buromaak.nl of vul het formulier hieronder in!